«[…] le jour de gloire est arrivé! Contre nous de la tyrannie […]», cantant in Frantza. «Procurade de moderare, barones sa tirannia […]», cantamus nois. Ma s’abbolotu rivolutzionàriu frantzesu inoghe pigheit una caminera diferente.
Sa repùblica de lìberos, de frades e de aguales (cando galu lu fiat), in gherra contra a sas potèntzias chi fiant timende·si pesadas che a cussa in tretos issoro, a inoghe non bi lompeit. Ischimus chi a comintzos de su 1793 proeint a nos ocupare dae ambos cabos (Madalena a nord, Casteddu a sud). Ma sos sardos, organizados dae sos nòbiles, respingheint s’invasione sarvende gasi su domìniu de sos Savoia, regnantes in terra nostra (e gràtzias a custa devènnidos rees) dae su 1720.
Podimus istare a istèrrere analogias intre sos Istados generale frantzesos e sos Istamentos sardos, intre sos cahiers de doléances de sos primos e sas chimbe rechestas iscritas dae sos segundos a pustis de sa derrota frantzesa; e podimus finamentas arresonare de cantu nos podiat èssere de giudu una Sardigna “frantzesa” su ‘93 o prus a tardu, cando Giuanne Maria Angioy ispereit de badas un’interessu chi sa Frantza non podiat prus onorare.
Su 1799 Napoleone a sos Savoia nde li bogheit su Piemonte ebbia e issos, sos sabàudos, inoghe agateint amparu finas a su 1815, finas a sa derrota definitiva de Bonaparte, finas a su Cungressu de Vienna chi, in prus, lis deit fintzas sa Ligùria.
Sa Sardigna nch’abarreit a tesu dae s’epopea giacobina e finamentas dae sa realpolitik napoleònica, dae s’imperialismu burghesu de su còdighe tzivile. Ma mancari custu, non si podet nàrrere chi inoghe non b’apat àpidu rivolutzione.
Si a un’ala b’aiat sardos chi pediant a Torinu s’autonomia de sos isfrutadores, a s’àtera b’aiat sardos chi cheriant aprofundire s’allega rivolutzionària. Sos sanculotos de domo nostra, chi cando Angioy los connoscheit inchietos peri sos sartos e peri sas biddas lis deit boghe.
Cando su 1796 l’arresteint in tretos de Aristanis, piemontesos e nòbiles sardos aunidos, sa Frantza fiat oramai diretoriale dae un’annu, nemmancu prus termidoriana. Sa reatzione fiat triunfende in totue: in Frantza pro more de una nouvelle tyrannie, inoghe semper cun sos matessi. Sena jour de gloire, sena die de glòria.
Atividade realizada cun su contributu de sa Regione Sardigna – Imprentas 2021-2022. Lr 22/2018, art. 22 Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2021-2022. LR 22/2018, art. 22