Sighi∙nos

Salude, ite ses chirchende?

Cultura

Tempus de Carèsima: is cristianos s’aprontant a sa Pasca Manna

Loceri, crèsia de Santu Pedru Apòstolu

Concruida s’isciala de su Carrasegare, Mèrcuris de Chinisu est cumentzada sa Carèsima, unu perìodu de penitèntzia de baranta dies in antis de Pasca Manna.
Sa Carèsima acabbat cun sa tzelebratzione “inter vesperas Missa in Coena Domini” de su Giòbia Santu, cun su cale cumentzat su Trìduo Pascale.

Su nùmeru 40 in is iscrituras sagradas inditat unu tempus de isetu o de abrontu, a su cale a s’ispissu sighit un’interventu divinu (inditat su tempus netzessàriu o prenu pro cale si siat cosa).

  • Sa descritzione de su Dilùviu Universale est partzidu in fases chi durant 40 dies (Gen 7:4, 12, 17; 8:6);
  • Mosè abetat 40 dies in pitzu de su monte Sìnai sa cunsigna de is Tàulas de sa Lege (Es 24:18; 34:28; Deut 9:18.25);
  • Su pòpulu ebràicu abarrat 40 annos in su desertu primu de lòmpere a sa Terra Promissa;
  • Golia pròvocat pro 40 dies is Israelitas, ma a pustis benit mortu dae Davide (1 Samuele 17,16);
  • Elia caminat 40 dies a sa giauna pro lòmpere a su monte Oreb, in ue at a addobiare a Deus (1Re 19,7-8);
  • Giona prèigat 40 dies a is Ninivitas;
  • Gesùs aturat 40 dies in su desertu in antis de comintzare sa prèiga sua; Pro is ebreos su nùmeru baranta rapresentat su tempus de una generatzione.

In su IV sèculu agatamus is primos atzinnos diretos a unu perìodu de preparatzione a sa Pasca Manna. Su nùmeru 40, segundu su simbulismu bìblicu, achirit unu balore de sarvesa e de redentzione in bista de sa preparatzione a sa festa printzipale de totu s’annu litùrgicu, chi est apuntu sa Pasca de sa Resurretzione de su Sennore.
In is Missas de Carèsima non s’intonat su Glòria e non si cantat mancu s’Alleluja, chi est sostituidu dae un’aclamatzione de lode a Cristos.

In Sardigna tenimus medas ritos populares dedicados a sa Carèsima e a su trìduo de Pasca Manna. Inoghe presentamus unu testu antigu chi si cantat in Loceri sa die de Mèrcuris de Chinisu.

MÈRCURIS DE CINISU

De su coru tu disterra
Dogna modu de pecai,
Arregorda ca ses terra
E a terra as a torrai.

Totu est terra e tristura
Is benis de custu mundu:
Oi allirgu e giocundu
E cras in sa sepultura;
Timi e tremi de paura
Candu pensas de pecai.

Ti divertis iscialandu,
E in mesu de s’ispassu
Ti benit sa morti a passu,
E medas bortas currendu,
E po àturu bolendu
Chi prus non ti potzu nai.

E non bis chi funt ingannus
Chi ti portant a su profundu?
O ti pensas ca in su mundu
Nci as a bivi cent’annus?
Mischinus siaus o mannus,
Nosi portant a interrai.

De luegu chi nasceus,
Siaus cun bona o mala sorti,
Seus cundennaus a morti.
Alabadu siat Deus,
Giai chi totus moreus
E nisciunu s’at a iscampai.

Babbus, Mamas, Fradis, Sorris,
Bècius, tzeracus, pipius,
Po prus chi siaus bius,
Totus teneus de morri;
O mi pensu chi ndi torri
Dopu chi m’ant a interrai!

A su Mundu fais gherra
Ma una dì at a benni,
Chi su corpus at a mantenni
is brèminis de sa terra:
Custa beridadi inserra
Po non t’iscaresci mai.

Mira chi andas ingannau
E s’ingannu est meda forti:
E mira chi de sa morti
Nisciunu s’est iscapau:
già chi as essi tui interrau
Candu mancu as a pensai.

Non ti càusat meravilla,
No est burla, no est giogu,
In s’inferru nci at logu
Po tui e po atrus milla;
Muda de vida, mala filla,
Si non bolis abbrugiai

De is amigus e connotus
Cun chini tenias tratu,
Nara ita si nd’at fatu?
Totus si funti mortus:
No iscis si funt assoltus
O si sighint a penai.

Tui chi bivis in pecau
Teni custu po certu,
Ca s’inferru est apertu
E su celu est serrau;
Su dimóniu apariciau,
Prontu po ti ndi pigai.

Cristianu inténdiu asi
Totu su chi bolint nai?
Trata de ti emendai
E no ddu lessis a crasi
Si aici in pecau istasi
Ti podis cundennai.

De lèghere

Atualidade

In sa ASL de su Campidanu mesanu unu laboratòriu isperimentale de istimulatzione cognitiva

Tzitades e biddas

S’antigu bardianu de su Supramonte  colossos de Europa pro devènnere s’Àrbore europeu de s’annu A pustis de àere conchistadu su tìtulu de Àrbore Italianu...

Atualidade

In su sequel de su contu de su «providentzialismu mìticu» b'est sa derrota de su pùblicu

Atualidade

Su nùmene de sa Costa Smeralda est ligadu a su de Karim Aga Khan. Su prìntzipe de sos musulmanos “ismailiti nizariti”, devènnidu imàm cando...