Sighi∙nos

Salude, ite ses chirchende?

Cultura

Flavio Busonera, su mèigu sardu partigianu mortu dae sos fascistas in Vènetu A issu est intuladu su Iov, s'Istitutu Oncològicu Vènetu de Pàdova.

Sa festa de sa Liberatzione, chi si festat in Itàlia ogna annu su 25 de Abrile, serbit a ammentare su sacrifìtziu de sos òmines e de sas fèminas chi ant gherradu pro sa libertade e sa democratzia, liberende s’Itàlia de su nazifascismu. Tra sos chi si sunt sacrificados pro difèndere custos printzìpios b’at medas sardos e oe nde amus a ammentare unu in particulare, Flavio Busonera, unu dotore chi fiat intradu a fàghere parte de sa Resistèntzia.

Busonera faghiat su mèigu de famìlia in Vènetu, in sa bidda de Cavarzere, in su Venetzianu, acanta fiat intradu in cuntatu cun sas legas sotzialistas de sos massajos. Busonera, fiat istadu iscobertu dae sas ispias fascistas, chi trassados dae partigianos l’aiant acapiadu e posca impicadu in Pàdova, in bia de Santa Lucia, comente vengatzione pro un’omitzìdiu de unu capu fascista atribuidu a sos partigianos, chi però non nche intraiant nudda, pro ite sa morte de su gerarca aiat unu movente passionale.

Nàschidu in Aristanis in su 1894 dae una famìlia de artigianos, Flavio Busonera aiat istudiadu meighina in s’universidade de Casteddu e in deretura aiat cumentzadu a fàghere su mèigu cundutu. Traballat prima in Sardigna, in sa bidda de Sarrocu, ma posca, peri pro is ideas polìtica suas de manca e a càusa de s’opositzione de sos fascistas, est custrintu a lassare sa Sardigna e a si nche tràmudare in su Nord de Itàlia. Sotzialista giai dae piseddu, s’iscriet a su Partidu Comunista chi in su 1921 fiat deretu de nàschere. Abarrat pro pagu tempus in Valcellina, in sa bidda de Claut, e posca in su 1926 andat a bìvere a Cavarzere, unu tzentru agrìculu bastante mannu in provìntzia de Venètzia, a presu de Adria. In Cavarzere a s’època bi fiat prenu prenu de massajos e giorronaderis chi traballaiant sa terra, isfrutados e male pagados. In deretura Busonera chircat de los agiudare, ponende•si a costadu de sas legas sotzialistas e faghende arrennegare meda sos fascistas e sos possidentes de su logu. In cussu perìodu Busonera si còjuat cun una pitzoca de in cue e tenet 4 fìgios. Dae sa prima die chi si nche fiat tramudadu in Vènetu si fiat fatu istimare dae totus pro s’impignu in su traballu e pro s’umanidade e sa passione chi bi poniat.

A pustis de s’8 de cabudanni 1943 Flavio Busonera s’impignat in s’atividade clandestina in collegamentu cun sos grupos partigianos locales. Organizat sos làntzios de materiale pro sos partigianos, agiudat sos giòvanos renitentes, e prus che totu curat sos partigianos feridos in batalla. E pròpiu durante s’acumprimentu de su traballu suo de dotore Flavio ruet in sa trassa filada dae unos cantos fascistas de su logu. Custos, a traimentu, si fiant presentados comente partigianos e l’aiant cumbintu a andare a curare una pariga de cumpàngios acuados in su sartu. Ma cussu fiat solu un’imbrollu pro lu pòdere acapiare. Difatis in deretura sos fascistas nde l’aiant deadu a su càrtzere de Pàdova.

Sutzedet ca su 16 de austu de su 1944, in su tzentru de sa matessi tzitade, benit assassinadu su coronellu fascista sardu Bartolomeo Fronteddu. Sos bàtiles de sa morte de su gerarca benint betados a sos partigianos, mancari non tennerent peruna responsabilidade. Difatis Fronteddu fiat istadu mortu pro motivos passionales dae unu rivale in amore. Ma a sos fascistas sa veridade no importaiat: cheriant petzi s’iscusa pro si vengare cun sa Resistèntzia. Su 17 de austu de su 1944 sete presoneris benint fusilados in sa caserma de Chiesanuova. Imbetzes Flavio Busonera, Clemente Lampioni, Ettore Caldironi benint impicados in su tzentru de sa tzitade medievale, in bia Santa Lucia. Unu mese a pustis su Tribunale Fascista at a cundennare a morte e fusilare sos autores e su mandante beros de sa morte de Fronteddu.

Flavio Busonera benit galu ammentadu in Vènetu, pròpiu in sa tzitade de Pàdova, dae un’importante istrutura sanitària e de cura in campu oncològicu, intitulada a issu: s’Istitutu Oncològicu Venetu (Iov). S’edifìtziu s’agatat in bia Gattamelata e in printzìpiu fiat nàschidu comente ispidale sanatoriale de s’Istitutu natzionale de sa previdèntzia sotziale, intituladu a Vittorio Emanuele III. Ispetzializadu in su tratamentu mèigu e chirùrgicu de sa tubercolosi a su purmone, fiat istadu inchingiadu in su 1935 dae su Duca de Aosta, Amedeo de Savoja, e dae su sutasegretàriu a sos traballos pùblicos de tando, Giuseppe Cobolli Gigli.

Su nosocòmiu immoe est intituladu a su dot. Flavio Busonera, fintzas si su dotore sardu non b’apat mai traballadu, difatis aiat praticadu prus che totu in su Venetzianu, mescamente in sa bidda de Cavarzere. Ma mancari gasi sos Pàdovanos ant chèrridu ammentare cuss’òmine valitoriosu dende su nùmene suo a s’ispidale prus importante de sa regione. In su 1959 su Presidente de sa Repùblica, Giovanni Gronchi, at assignadu a Flavio Busonera sa medalla de prata a sa memòria a su valore militare. Una targa in ammentu de su mèigu partigianu est istada posta in su 2013 a s’intrada de s’ispidale Padovanu. In sa bidda de Caverzere, acanta Busonera aiat esertzitadu s’atividade sua de mèigu, b’est fintzas s’omònimu «Villaggio Busonera», una fratzione de sa bidda intitulada a su dotore sardu.


Atividade realizada cun su contributu de sa Regione Sardigna – Imprentas 2020-2021. Lr 22/2018, art. 22
Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2020-2021. LR 22/2018, art. 22

Pro respùndere

Leave a Reply

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *

De lèghere

Atualidade

Unu cambiamentu istòricu pro sa sanidade in Itàlia. Diat pòdere arribbare cun sa riforma sustennida dae su ministru de sa Salude, Orazio Schillaci, e...

Sardos

Santuarista in sa basìlica de Santu Frantziscu in Assisi, traballeit pro sarvare sa vida de chentinas de ebreos

Atualidade

Su comunu de Ussassa, paris  cun su de Seui, ant pigadu parte a su bandu natzionale “Bici in comune”, cun su progetu intercomunale “De...

Atualidade

A pustis de in prus de oto dècadas de atividade, s’istatzione meteorològica de Cabu Bellavista, in sa costa de mare de Tortolì, at serradu....