Atualidade
- Polìtica
- Tzitades e biddas
Cultura
Iscièntzia & Tecnologia
Cuntata∙nos

Sighi∙nos

Salude, ite ses chirchende?

Istorias

Atualidade
- Polìtica
- Tzitades e biddas
Cultura
Iscièntzia & Tecnologia
Cuntata∙nos

Fisietto

S’intervista

De

24/03/2018

Pro respùndere

Leave a Reply

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *

Commento *

Nome *

Email *

Sito web

Salva il mio nome, email e sito web in questo browser per la prossima volta che commento.

Δ

istorias.it

Paolo, operaju de una casaja, s’est improvisadu

Paolo, operaju de una casaja, s’est improvisadu operadore ecològicu, regollende is refudos de cada casta in is caminos de s’Ogiastra.
Est dàbile a dd’obiare prus che totu su domìnigu in is caminos comunales o provintziales a fùrriu de Barì, cun sa bitzicleta sua e su carreteddu grogu, cun guantos, pìtziris e sachitas pro s’arga. Paolo oferit custu servìtziu totu a in donu: boddit is refudos, a s’ispissu imbaratzosos, fuliados a muntone in is coletas de istradas prus traficadas e is caminos de sartu, ddos diferèntziat e nde ddos leat a s’ìsula ecològica pro s’ismartimentu.

Dae pagu at peri fatu un’acòrdiu cun su comunu de Barì: imbetzes de nche portare s’arga a su tzentru ecològicu, dda lassat bene amuntonada e sinnalada in s’uru de caminu e is de s’impresa chi gestint s’ecotzentru colant a nde dda leare, bastit chi siat in intro de is làcanas de su comunale de Barì.

https://www.istorias.it/25/06/2024/9427/paolo-su-regollidore-de-sintziviltade-angena/

#barisardo #sardegna #sardigna #insardu #sardu #limba #limbasarda #istorias

Est in unda su documentàriu de sa televiosne tede

Est in unda su documentàriu de sa televiosne tedesca ARTE TV giradu in Ogiastra e dedicadu a s’imbetzamentu e a sa longevidade. Su giornalista Markus Tobias Henssler e s’iscuadra sua, pro belle duas chidas, in abrile, ant intervistadu e filmadu is betzos e is betzas de Àrthana, Biddamanna Strisàili e Foghesu, pro cumprèndere is “segretos” de sa longevidade de sos sèneghes chi bivent in cussas partes de su mundu in ue s’isperu de vida est meda prus artu de sa mèdia mundiale.

Su documentàriu de 30 minutos cumentzat cun Antonangelo Murinu de 90 annos, berbegàrgiu de Biddanoa Strisàili chi sighit a pàschere is berbeghes, a ddas mùrghere e a fàghere su casu. Sighet posca cun s’intevista a su tzentenàriu de Àrthana Attilio Stochino e a su dutore de sos tzentenàrios, Dot. Raffaele Sestu de Àrthana, mèigu de famìlia pro 35 annos chi at assìstidu prus de 20 betzos che nche ant giumpadu is chent’annos, sena contare is de prus de norant’annos.

In su vìdeu ddoe est peri s’istudiosos, su professore biòlogu Edoardo Fiorillo de su laboratòriu CNR de sa Progenia de Lanusè, chi ispiegat sa punna de is chircas chi s’istitutu est faghende dae su 2001 gràtzias a su traballu de incumentzadu dae su genetista Giuseppe Pilia, bonànima, chi tenet comente ogetu de istùdiu sa populatzione de s’Ogiastra, mescamente de is biddas de Lanusè, Àrthana, Elini e Irbono.

In su curtzumetràgiu meravigiosu, in ue si bident finas is paesàgios ispantosos de s’Ogiastra, is betzos, sotados dae su giornalista tedescu, chircant issos etotu de ispiegare su segretu chi ddos at fatos lòmpere a s’edade issoro.

Is ripresas sunt istrada fatas gràtzias a s’agiudu de is Prolocos de Àrthana, Biddamanna e Foghesu, e cun su sustennu logìsticu de sa sotziedade Suìa.

Inoghe a suta podides bìdere su documentàriu, chi pro s’ora est in limba tedesca ebbia. Sa versione in italianu at a essire in mese de argiolas.

https://www.arte.tv/de/videos/115490-008-A/re-die-geheimnisse-der-hundertjaehrigen-sarden

#istorias #limbasarda #insardu #sardigna #sardegna #artetv

Gràtzias, pro semper cun nois #GigiRiva

Gràtzias, pro semper cun nois #GigiRiva

Su 6 de ghennàrgiu sa Crèsia Catòlica tzèlebra

Su 6 de ghennàrgiu sa Crèsia Catòlica tzèlebrat s’Epifania, faeddu chi benit dae su gregu ἐπιφάνεια, est a nàrrere sa die chi is Tres Res aiant bisitadu a Gesùs, chi gosi aiat manifestadu sa divinidade fìsica de Deus a is òmines. Nointames, in totu Itàlia, custa die est nòdida mescamente pro sa festa de sa Befana, una traditzione raighinada mescamente in su tzentru Itàlia. Nointames sa figura de sa betza cun s’iscova chi donat regalos o carbone siat assotziada a s’Itàlia, in veridade tenet raighinas fungudas finas in àteras culturas, comente sa Babushka de sa traditzione russa.

In Sardigna, ue s’Epifania est fortzis sa festa prus pagu intesa, finas a sa primu metade de su sèculu coladu sa Befana non fiat connota. S’identificatzione intre s’Epifania e sa betzitedda cun s’iscova in s’ìsula est unu fenòmenu bastante reghente, acapiadu a su perìodu fascista

#sardigna #insardu #sardu #sardegna #limbasarda #istorias #sardegna #befana #

Sa prima versione de #topolino e Minnie como est l

Sa prima versione de #topolino e Minnie como est lìbera dae sos deretos de autore e est in su pùblicu domìniu paris cun medas àteras òperas publicadas in su 1928. S’iscadèntzia simbòlica at corfidu sos personàgios de su curtzumetràgiu animadu #steamboatwillie Willie dirìgidu dae #WaltDisney.

Segundu is contos antigos, sa note tra su 31 de me

Segundu is contos antigos, sa note tra su 31 de mese de ladàmine e su primu de onniasantu, is ànimas de su purgatòriu giumpant sa làcana intre su mundu de is mortos e cussu de is bios, dae su sero a s’arbèschida.

Andant in chirca de cunfortu o forsis chircant de induire is bios a ddas sighire, comente in su contu de sa cantzone de s’artista nugoresu Piero Marras.

In una bidda de sa Sardigna, un’òmine chi a note fiat contoniende a domo, aiat agatadu in mesu caminu unu muntone de gente ballende a ballu tundu chi , comente dd’aiant bidu dd’aiant tèndiu sa manu pro imbucare a baddare cun issos. Ma s’òmine, pompiende∙ddos in cara, ddos aiat connotos chi fiant gente de bidda sua morta dae parìtzos annos. Sena ddos ofèndere ddis aiat torradu chi nono, narende∙ddis custos faeddos: “Cantade e ballade bois, ca sos ballos sunt sos bostros cando ant a bennere sos nostros, amus a ballare nois”.

Totu s'artìculu in su giassu www.istorias.it

#seui #istorias #insardu #limbasarda #sardu #sardigna #sardegna #sardinia no est #halloween #suprugadoriu @su_prugadoriu_seui

Est istadu presentadu in Casteddu MyCulture+ su pr

Est istadu presentadu in Casteddu MyCulture+ su primu giassu de Video on demand (Vod) intregadu a su tzìnema e a sas produtziones multimediales realizadas in sas limbas minoritàrias e regionales.

Su servìtziu est a disponimentu a s’indiritzu myculture.plus: est unu trastu comente a Netflix o Amazon Prime Video ma sas pellìculas de MyCulture sunt produtziones tzinematogràficas e televisivas faeddadas in sas limbas minoritàrias europeas, tuteladas dae sa Carta Europea de sas limbas regionales e minoritàrias, e de totu su mundu.

Su progetu est istadu isvilupadu in Sardigna dae sas aziendas Zippiri, Kitzanos e Inoke. “Est su primu progetu de custu tipu destinadu a sas limbas minoritàrias – narat s’amministradore delegadu Tore Cubeddu -, naschet in Casteddu e est unu produtu totu sardu. Sa prataforma est in fase de isvilupu ma est giai a disponimentu in lìnia. Prus a in antis ant a èssere disponìbiles prus de chentu film e gràtzias a su Babel Film Fèstival s’ispera est chi su catàlogu potzat crèschere semper de prus. Est un’oportunidade manna finas pro chie traballat in su tzìnema”.

“Totu sos film de MyCulture sunt realizados in sas limbas no ufitziales, regionales o minoritàrias – ispiegat Alessandro Pisu, responsàbile de su setore distributzione -. Pro como medas sunt sas produtziones chi ant giai aderidu ma su nùmeru at a èssere in crèschida ca semus pighende acòrdios pro tènnere pellìculas in sa limba inuit faeddada in Canadà e in sas limbas sudamericanas”.

In My Culturas b’ant a èssere finas àteros produtos audiovisivos comente audiolibros e videogiogos. “Tenimus una missione ètica – afirmat Emanuele Galloni, sòtziu de MyCulture – sa de dare tretu e visibilidade globale a boghes e culturas pagu rapresentadas in sos mèdios de comunicatzione”.

#netflix #sardegna #sardigna #istorias #sardu #limbasarda #insardu# #myculture #myculture+

Su 6 e su 7 de santugaine, in #casteddu , pro sa p

Su 6 e su 7 de santugaine, in #casteddu , pro sa prima borta in Itàlia, b’at a èssere s’assemblea generale de #Elen (European Language Equality Network), un’organizatzione non guvernativa impinnada in s’amparu de sas limbas minoritàrias allegadas in Europa.

Pro s’ocasione s’ant a addobiare sos delegados de 174 organizatziones in rapresentàntzia de 50 limbas faeddadas in 25 Istados de s’Unione europea. Su logu seberadu pro custa assemblea generale annuale est su Palatzu Règiu de Casteddu.
S’assemblea est programmada pro su 7 de santugaine: a mangianu s’ant a acumprire sos traballos in setziada plenària, abertos a su pùblicu, a merie, imbetzes, sos delegados ant a presentare sas propostas e risolutziones issoro.

Elen est naschida in su 2011 dae s’unione de unas cantas organizatziones impinnadas in s’amparu de sas limbas regionales e minoritàrias, comente s’Eblul (European Bureau for Lesser-Used Languages) e s’Eurolang. Sa punna primària sua est promòvere, tutelare e avalorare sas limbas prus pagu difusas in Europa. In sos annos, Elen at ammanniadu s’aficu suo pro agiudare sas polìticas promòvidas dae s’Unione europea, dae su Cussìgiu de Europa e dae sas Natziones Unidas, compidende cun atentu sos progetos de lege relativos a sas limbas minoritàrias e promovende initziativas pròpias.

Unu de sos obietivos printzipales de Elen est su de fàghere ratificare de sa Carta europea de sas limbas regionales o minoritàrias (Ecrml) a totu sos Istados de su Cussìgiu de Europa. Custu documentu, intradu in vigèntzia in su 1998, punnat a tutelare sas limbas no ufitziales, ma a dolu mannu, no est galu devènnidu parte de sa legislatzione natzionale italiana.

Tore Cubeddu, rapresentante de s’assòtziu Babel e de su Babel Film Fèstival, at naradu: “Pro s’assòtziu Babel su de acasagiare s’Assemblea generale de Elen est un’onore. At a èssere un’oportunidade manna pro torrare a pensare sa polìtica linguìstica de s’ìsula Nostra in intro de unu cuadru polìticu e sotziale europeu. At a èssere un’ocasione de cunfrontu e addòbiu cun totu sas minorias de su Continente Betzu, una manera pro s’intèndere prus pagu solos".

Podiat èssere un’istrage. Su fàbbricu in ue s’agatat s’àula magna Vardobasso de su Magisteru de s’Universidade de Casteddu eris a de note nd’est rutu. Su fatu est acontèssidu a sas deghe, in un’ora chi pro fortuna, in intro non bi fiat nemos.

Sos vìgiles de su fogu si nde sunt segurados chi suta s’istrutura no b’ant vìtimas e como tocat a cumprèndere comente s’edifìtziu nde siat caladu. “Dae notesta etotu semus traballende pro cumprèndere sas càusas de su tzedimentu — faghet a ischire s’Universidade de Casteddu -, semus collaborende cun sas autoridades e cun sas fortzas de s’òrdine . Podimus nàrrere cun seguresa chi sos edifìtzios fiant bòidos e chi duncas non bi sunt fertos”.

Su fàbbricu beniat impreadu dae sa facultade de limbas e parete chi finas a sas 8, pagas oras a in antis de nde rùere a intro bi fiant istudiantes sighende is letziones. Si su fatu esseret sutzèdidu duas oras prima diat èssere istada un’istrage. Dae oe, s’Universidade at suspèndidu pro totu sa chida sas letziones de unos cantos cursos de Limbas e dae sa chida imbeniente s’ant a sighire in lìnia. Serrada finas a chenàbura sa biblioteca Dante Alighieri.

Oe s’assòtziu universitàriu ‘Reset Unica’ at organizadu una manifestatzione: “Non tenimus faeddos pro su chi est capitadu e pro su chi diat èssere pòdidu sutzèdere — iscrient in Facebook — amus a manifestare pro su deretu a s’istùdiu sena tìmere de mòrrere istrecados”.

Su retore de s’Universidade de Casteddu, Francesco Mola, faeddende cun s’agentzia Ansa at naradu chi finas a immoe non b’est istadu perunu signale chi diat aere fatu pensare a su chi est capitadu, pro ite sos fàbbricos benint controllados cun regularidade.

Oe sos pompieris cun sas iscuadras ‘Urban Search and Rescue’ sunt ponende in seguridade sa zona e sunt compidende chi non bi siant dannos finas in sos àteros fàbbricos de sa matessi àrea.

#casteddu #insardu #limbasarda #istorias

S’espertu Luca Mercalli e sa crisi de su clima:

S’espertu Luca Mercalli e sa crisi de su clima: “Dae su chi papamus a s’energia serbit s’agiudu de totus”.

Si bolimus sarbare su clima e su mundu, tocat a renuntziare a carchi cosa, dende cara mescamente a su chi papamus e a s’energia. Custu est su chi at naradu Luca Mercalli, climatòlogu famadu e espertu de ambiente cando est intervènnidu a su Festival Appetitosamente de Siddi in su mese de trìulas.

Pro leare parte a su fèstival sa bidda de sa Marmidda sunt arribbadas persones medas chi ant partetzipadu a addòbios, laboratòrios e cuntzertos. Bi sunt istados fintzas dibatas subra problemas de importu pro su benidore de su praneta chi podent èssere afrontados printzipiende pròpiu dae sas comunidades prus piticas.

Unu de custos problemas est cussu de su cambiamentu climàticu, chi est istadu afrontadu dae Mercalli durante sa videocunferèntzia. S’espertu, chi non pro biagiare at renuntziadu a pigare aeroplanos, at postu a notu comente sos sèberos de s’òmine potzant cunditzionare sa salude de su praneta.

A cumentzare dae su chi papamus: “In sa Terra semus 8 milliardos. Pro si nutrire s’òmine est distruende padente e pischende meda. Ogni gestu nostru tenet cunsighèntzias e pro custu devimus donare cara a sos sèberos chi faghimus. Pro nàrrere diamus pòdere minimare su consumu de petza, aumentende in custa manera peri sa calidade de su chi papamus”.

In s’atòbiu s’est faeddadu fintzas de isprecos: “Tocat a los eliminare pro ite in su mundu b’at 800 milliones de persones chi non resessent a papare ogni die. Custu non bolet nàrrere chi tocat rinuntziare a totu, ma chi devimus consumare cun critèriu. Custu giuat nois etotu ma fintzas a sos àteros , at sighidu a nàrrere Mercalli chi at faeddadu fintzas de energia rennoaditza, unu tema atuale pro sa Sardigna.

“Devimus cunsiderare sos sèberos de su passadu pompiende a su chi est acontèssidu cun s’industrializatzione e pensare chi sas detzisiones de como ant a mudare su territòriu. Est unu tema chi pertocat fintzas sa Sardigna e andat afrontadu cun sa màssima atentzione”.

#clima #appetitosamente #energia #insardu #limbasarda #sardigna

Sìghi·nos in Instagram

De lèghere

Istòrias est una revista de informatzione in linia in limba sarda a règula cun s'istandard de sa Regione Sardigna. Est unu produtu de s'Asòtziu culturale Arvéschida.

|Gerèntzia | Pro ite custa revista | Riservadesa | Cookies | Archìviu |

Copyright © 2022 |Registratzione in su Tribunale de Casteddu n°5 de su 14 de su mese de Trìulas 2018

Su giassu de Istòrias impreat boboettos, sos ca in inglesu narant cookies, pro megiorare sa navigatzione. Si sìghit a navigare bolet narrere ca ses de acòrdiu. A si biri :)Andat bene No, apo naradu ca no.