Atualidade
Cultura
Iscièntzia & Tecnologia
Polìtica
Tzitades e biddas
Podcast
Imprentas

Comente faghet s’arenada

25/03/2018 sa redatzione Brullas, Rubricas 0

melagrana_vignetta

brullas

T'est pràghidu s'artìculu? Connosches bene s'argumentu e boles iscrìere carchi cosa pro megiorare s'informatzione? Iscrie·nos una lìtera a redatzione@istorias.it.

Su biàgiu de Buddha

S’arcanu de sa Sardigna est custu

Iscrie pro primu

Cummenta Annulla risposta

Sa mail non at a èssere publicada

Cummentu

Nome*

E-Mail*

Website

Save my name, email, and website in this browser for the next time I comment.

Δ

Babel film fèstival, torrat a Casteddu su tzìnema in is limbas minoritàrias
Nathan Never e Lila Casteddu pro sa gherra a s’Hiv
Giòvanos sardos chi balent
Sa tziviltade nuràgica in s’Unesco, unu passu in antis
Un’app sarda pro cumpudare tumbinos e prevènnere sas alluviones
Rèdditu de tzitadinàntzia e agiudu a sa comunidade. S’esèmpiu de Tissi
Fogu in s’istade e abba in atòngiu: su male de s’ìsula
Cùllieri torrat a si nde pesare a pustis de sos fogos
Torrat Monumentos abertos, biàgiu a s’iscoberta de logos famados e cuados de Casteddu
Sa calidade de s’ambiente in Casteddu

Andrea Mura babel film festival brullas Cagliari casteddu Comune di Cagliari coronavirus Filippo Tortu Imprentas isport istòrias Legambiente limba sarda M5s Podcast politica primu s'Alighera sa die Sampdoria Sant'Efisio Sardigna serie a temporada universidade de casteddu

No comments found

Ascurta

Facebook

Instagram

istorias.it

Est su chi nde essit a campu dae un’istùdiu de

Est su chi nde essit a campu dae un’istùdiu de su Dipartimentu de Agrària de s’Universidade de is Istùdios de Tàtari.

Est a beru. In su rennu animale s’impreu de su distantziamentu fìsicu pro parare fronte a s’ispàinu de cundiduras e infetziones est praticadu meda. Difatis, comente amus tentu modu de provare nois puru durante is acorros dèpidos a sa pandemia de Covid-19, mancari custu siat un’avesu chi cumportet sacrifìtzios meda a livellu sotziale, in natura custa trassa benit impreada a s’ispissu, pro ite is profetos sunt prus de is costos.

Non sunt pagos is animales chi ponent in atu custu cumportamentu, fìntzas animales diversos meda tra issos: pensamus a is babbuinos, chi èvitant de ispuligiare su pilu de is indivìduos chi sufrint de infetziones gastrointestinales, opuru a tzertas ispètzias de formiga, chi cando una benit infetada dae un’agente patògenu, s’aorrat a largu de su niu pro non impestare totu sa colònia.

Dae pagu un’iscuadra internatzionale de chircadores coordinadu dae Michelina Pusceddu, dae Ignazio Floris e dae Alberto Satta de su Dipartimentu de Agrària de s’Universidade de is Istùdios de Tàtari, paris cun s’University College London, s’Universidade de Torinu e sa Martin Luther University Halle-Wittenberg , at acumpridu un’istùdiu... sighi in www.istorias.it

#istorias #sardu #insarduestprusbellu #sardigna

‘Nosu e is atrus’, contos chi faeddant de Cast

‘Nosu e is atrus’, contos chi faeddant de Casteddu, de is personàgios e de s’istòria sua. Est s’argumentu printzipale de sa rassigna tzinematogràfica in programma in Casteddu, a su tzìnema Greenwich, dae su 20 de santugaine a su 3 de santandria 2021.

Sa rassigna, aparitzada dae s’assòtziu culturale Babel cun su contributu de su Comunu de Casteddu, pro tres mèrcuris de sighida a cumentzare dae is sete de merie, at a propònnere chimbe documentàrios realizados in Sardigna. Su primu apuntamentu est prevìdidu pro su 20 de santugaine cun duos documentàrios de su regista Paolo Carboni: Casteddu Sicsti, prima pellìcula fata in casteddaju, contat sa tzitade bia s’agabbu de is annos ’60. At a sighire Forasdenosus, documentàriu giradu durante s’acorru pro sa pandemia: a traessu de is immàgines de una Casteddu isbùida, donat a s’ispetadore una mirada noa de sa tzitade.

Sa segunda die, mèrcuris su 27 de ladàmine, projetziones duos filmados binchidores de su prèmiu Kentzeboghes 2019, cuncursu tzinematogràficu dedicadu a is limbas minoritàrias. Su documentàriu Bar Seui, de Andrea Deidda, faeddat de s’istòria de Armando, chi in su Pustisgherra movet dae sa bidda de Seui a Casteddu chirchende unu benidore mègius. Est su contu de unu disterru a intro de sa Sardigna etotu e de una comunidade chi in is annos est resèssida a s’afirmare in Casteddu. Non Casteddu ebbia, s’addòbiu difatis at a cumentzare cun una pellìcula chi at a batire su pùblicu a s’àteru càbudu de s’Ìsula: L’ultimo barbiere di Carrera Longa de Antonio Maciocco contat s’istòria de Gavino chi at coladu 56 annos in sa buteghedda sua de barberi in su tzentru istòricu de Tàtari.

S’ùrtima die de sa rassigna, su 3 de santandria 2021, at a èssere projetadu Madre Acqua (italianu) de Daniele Atzeni: unu longu-metràgiu subra sa vida de Sergio Atzeni, iscritore famadu de Casteddu, contada pro mèdiu de is testimonias de chie dd’at connotu. S’at a pòdere intrare in sa sala isceti cun sa carta birde, prima però tocat a cramare su nùmeru 3515589016. Sa rassigna est realizada paris cun sa Cineteca Sarda de Casteddu e cun s’assòtziu culturale Arvéschida.

S’intìtulat “Non è l’America”, su segund

S’intìtulat “Non è l’America”, su segundu libru fotogràficu de Stefano Pia publicadu dae Soter Editrice de Salvatore Ligios, giai istòbile in su giassu www.stefanopia.eu e in unas cantas librerias de su setore in Sardigna e in Itàlia. Si tratat de unu contu de immàgines chi tenet comente protagonistas pastores e pegos de is sartos de sa Marmidda de Aristanis, logos chi parent deretos de essire dae is film western di Sergio Leone

Sighi in www.istorias.it

#istorias #sardegna #sardigna #insardu #limbasarda #sardu #insarduestprusbellu

Si bolides mudare custu mundu semper prus luadu da

Si bolides mudare custu mundu semper prus luadu dae sa plàstica, lu podides fàghere cumentzende dae sos sèberos de ogni die. Comente impreende tzìcaras de paperi pro bufare su cafè o papende isceti màndigos chi non benint imboddiados cun sa plàstica. Sèberos piticos chi però podent agiudare a cambiare su modu de fàghere de sas persones.

Un’esèmpiu arribat pròpiu dae s’ìsula nostra, dae s’Universidade de Casteddu, cun 25.000 istudiantes e 3.000 traballadores, chi est istada mentovada dae sa Cummissione Europea pro àere fatu un’apaltu chi prèmiat sos distribudores automàticos de màndigos e bèvidas sena plàstica. Sa gara at permìtidu de collocare in totu sos 64 ispàtzios de s’Ateneu istèrgios realizados in materiale 100% cumpostàbile, de Tetrapack, cun sa punna lòmpere a unu mundu sena plàstica comente est prevìdidu dae sos critèrios de su Ministèriu de s’Ambiente e arribare in custa manera a una gestione prus sustenìbile de sos refudos.

Pro fàghere un’esèmpiu, pro su cafè impreadu, est a nàrrere sa mama de su cafè, est istadu prevìdidu chi siat cunferidu a sos tzentros de cumpostura pro lu torrare a impreare a traessu sa produtzione de contzime orgànicu, respetende sos printzìpios de s’economia tzirculare.

In prus, sa matessi Universidade, in unos cantos eventos comente atòbios acadèmicos e cunferèntzias, at proibidu s’impreu de ampullas e tassas de plàstica, e at fintzas prevìdidu de donare a sos istudiantes de su primu annu burratzas de atzàrgiu pro s’abba.

Custa est solu s’ùrtima initziativa chi si còllocat in s’àmbitu de su percursu cumentzadu dae s’Universidade de Casteddu orientadu a sa sustenibilidade ambientale, sotziale, econòmica, in lìnia cun sas tareas de isvilupu sustenìbile de s’Agenda Onu 2030.

#istorias #sardegna #sardigna #insardu #limbasarda #sardu #insarduestprusbellu #plasticfree

Su 10 de nadale 1927, in sa tzitade frida de Istoc

Su 10 de nadale 1927, in sa tzitade frida de Istocolma, sa boghe caente de una fèmina sarda at a fàghere un’arresonu de ringratziamentu pro àere bìnchidu su Prèmiu Nobel de sa literadura, chi at a abarrare in s’istòria.

Cussa fèmina fiat Gràzia Deledda. “So nàschida in Sardigna; sa famìlia mea est fata de gente de giudìtziu, ma fintzas de tronados e de artistas faineris”. Dae sa nàschida sua sunt colados 150 annos, pro Nùgoro e pro totu sa Sardigna custu est s’annu de sas tzelebratziones de s’iscritora chi at contadu in manera màstrina s’isula e sa gente sua.

Sighi in www.istorias.it

#istorias #sardegna #sardigna #insardu #limbasarda #sardu #insarduestprusbellu #graziadeledda

B’at grandu isetu in Casteddu pro s’ispetàcul

B’at grandu isetu in Casteddu pro s’ispetàculu subra Gigi Riva, su mitu de s’iscuadra binchidora de s’iscudetu de su 1970. Sa prima est prevìdida pro s’ùndighi de onniasantu, una die sìmbulu comente su nùmeru de màllia de Riva cando giogaiat.

S’autore de s’òpera teatrale est Giorgio Pitzianti. Su tìtulu est simpre, ‘Luigi’, pro ite contat s’istòria de Riva comente òmine e non comente giogadore de fùbalu ebbia. “Su progetu naschet dae una riflessione subra su chi bi potzat èssere a palas de s’ograda, de su caràtere e de sos sèberos de vida fatos dae Gigi Riva. Si diat pòdere pensare chi issu siat un’òmine chi apat otentu meda in fama e glòria, est a nàrrere in totu su chi sunt sas aspiratziones de medas persones, e forsis sas de totus. Si diat pòdere nàrrere chi Riva incarnet sa figura de su ‘superòmine’ — narat Pitzianti -issu, su mitu pro unu pòpulu e totu su movimentu de su fùbalu italianu e non solu. Una legenda, pro comente est resèssidu a fàghere e a ofèrrere cun sa fortza sua e cun su carisma suo. Seguru pro nois est gasi. Ma Luigi, oe in die, cantu s’agatat in totu custu?”.

A custa dimanda su regista at donadu una risposta e l’at trasformada in teatru: “Su pensamentu meu, o mègius sa duda chi tèngio, est istada alimentada dae una chirca longa: leghende sas decraratziones pùblicas suas e totu sos libros in onore suo iscritos finas a oe, bisionende sos documentàrios chi sunt istados realizados in su tempus. Prus chircaia e cumpudaia ogna cosa prus sa riflessione mea si cuntzentraiat petzi subra s’aspetu umanu de Riva”.

Riva at a èssere èssere interpretadu dae s’atore Luca Ward. Sas mùsicas sunt istadas iscritas dae su regista paris cun Tommaso Spasa e orchestradas dae su Cunservatòriu de Mùsica de Casteddu, mescamente dae su cumposidore Christian Cassinelli e dae su pianista Riccardo Leone. Sas cumpositziones musicales ant a èssere esecutadas dae sos mùsicos de su Cunservatòriu.
-
Atividade realizada cun su contributu de sa Regione Sardigna – Imprentas 2020-2021. Lr 22/2018, art. 22

#istorias #sardegna #sardigna#insardu #limbasarda

Bi sunt finas 14 binos sardos in sa lista ‘Tre B

Bi sunt finas 14 binos sardos in sa lista ‘Tre Bicchieri 2022’ de su Gambero Rosso, sa revista enogastronòmica chi ogni annu prèmiat sas cantinas chi produint su binu prus bonu in Itàlia.

Segundu sos espertos su vantàgiu de sa Sardigna est in su territòriu suo: “Est aici dae una pariga de annos ma in sos ùrtimos est meda prus craru: s’ìsula est una regione cun territòrios vàrios, diversos meda tra issos, chi mancari bèngiant coltivadas sas matessi variedades, custas s’espressant cun ateretanta diversidade. In prus tocat a tènnere contu de sas ànimas de sos bingedos traditzionales chi dant fortza a ogni cussòrgia”.

Ma pròpiu pro more de custa variedade, in sa presentatzione de ocannu b’est iscritu ca tocat a reformare sas ‘Denumenatziones’ de sos binos: “De manera chi sos territòrios essant prus a pìgiu gràtzias a disciplinares chi sigant s’atualidade de sa viticultura e, de cunsighèntzia, fintzas sas etichetas de sos binos potzant comunicare in manera crara sas sensatziones chi si podent intèndere bufende sos binos”.

Binos premiados cun su tìtulu ‘Tre bicchieri’

Alghero Cabernet Ris. Marchese di Villamarina 2017 Sella & Mosca

Cannonau di Sardegna 2019 Corda

Cannonau di Sardegna Cl. Dule 2018 Gabbas

Cannonau di Sardegna L’Ora Grande 2019 Contralta

Carignano del Sulcis 6Mura Ris. 2018 Giba

Carignano del Sulcis Sup. Terre Brune 2017 Santadi

Nuracada 2019 Audarya

Sobi 2019 Bentu Luna

Turriga 2017 Argiolas

Vermentino di Gallura Petrizza 2020 Masone Mannu

Vermentino di Gallura Sup. Maìa 2019 Siddùra

Vermentino di Gallura Sup. Sciala 2020 Surrau

Vermentino di Sardegna Stellato 2020 Pala

Vermentino di Sardegna Tuvaoes 2020 Cherchi

#istorias #sardegna #sardigna#insardu #vinosardegna

Un’esperimentu pro esecutare càrculos de pretzi

Un’esperimentu pro esecutare càrculos de pretzisione artos meda subra s’interatzione de sas flutuatziones cuantìsticas, chi in fìsica pertocant s’energia de su bòidu, cun sa fortza de gravidade. In su Laboratòriu Sar-Grav de s’ex mina de Sos Enattos de Lùvula est istadu inchingiadu s’esperimentu Archimedes.

Su progetu est frutu de una collaboratzione ghiada dae s’Infn, Istitutu Natzionale de Fìsica Nucleare, a su cale ant a partetzipare sas Universidades de Tàtari, Federicu II de Napoli e Sapienza de Roma, s’European Gravitational Observatory (Ego), s’Istitutu Natzionale de Òtica de su Cnr (Cnr-Ino) e su Tzentru de fìsica teòrica de s’Universidade de Marsìllia.

S’esperimentu at a averguare comente e in cale cantidade s’energia de bòidu de unu campu eletromagnèticu determinat su pesu de un’ogetu. Su progetu at a permìtere fintzas de mesurare su “sonu de fundu” de su situ de Sos Enattos, candidadu a acasagiare s’esperimentu pro sas undas gravitatzionales Einstein Telescope.

“Archimedes at a impreare – ispiegat Enrico Calloni, chircadore Infn de Napoli – una bilantzia sensìbile meda e cun unu bratzu longu 1,4 metros. Su còmpitu de s’aparèchiu at a èssere cussu de mesurare sas variatziones potentziales e infinitesimales de pesu induidas in duos campiones de unu materiale chi tenet sa propiedade de poderare o espèllere energia de bòidu cando sa temperadura sua benit variada “.

S’esperimentu, però, tenet bisòngiu de un’ambiente silentziosu meda meda, acanta sos fatores esternos de natura sìsmica no influentzent sa càrculu. “Su ruolu essentziale de s’Infn, in sa collaboratzione cun Archimedes e in su progetu Sar-Grav, dimustrant s’importu istratègicu chi s’istitutu at atribuidu a Sos Enattos”, at ispiegadu Marco Pallavicini, membru de sa Giunta Esecutiva Infn e presidente de su Council de Ego. “Unu progetu chi creimus meda e in su cale cunfirmamus totu su suportu nostru”, agiunghet Giuseppe Fasolino, assessore regionale de sa Programmatzione.

#istorias #sardegna #sardigna #insardu #limbasarda#sardu

A ite serbit unu càrtzere chi non megiorat sa vid

A ite serbit unu càrtzere chi non megiorat sa vida de is persones detenudas? A ddu dimandare est Maria Grazia Caligaris, presidente de s’assòtziu Socialismo Diritti Riforme, in una lìtera iscrita a pustis de sa morte de unu cartzeradu in su presone de Aristanis. Un’òmine s’est òchidu, su motivu non s’ischit comente acontesset a s’ispissu in custas situatziones.

Ma in is penitentziàrios italianos sunt medas is cartzerados chi detzident de acabbare de bìvere: segundu is nùmeros publicados dae su Centro Studi Ristretti Orizzonti dae su 2000 a su 15 de cabudanni 2021 sunt istadas 1.204 is chi si che sunt leados sa vida in intro de unu càrtzere. Custu bolet nàrrere chi ogni annu s’ochient unas 60 persones.

“Non si podent valutare is motivatziones chi batint una persone a si suitzidare – narat Caligaris –. A s’ispissu però su chi induit no atzetare prus s’esistèntzia e a si ochiere est su sentidu de abbandonu. Su de abarrare a totora inserrados in una tzella sena pòdere traballare, su de s’intèndere sena unu benidore podet portare a beru a su disisperu. Unu suitzìdiu in càrtzere est su dramma de sa soledade sena remèdiu acanta s’agatat una persone. Est s’ausèntzia de diàlogu e de possibilidade de èssere ascurtadu a beru. Est unu fallimentu subra de su cale is istitutziones depent riflètere”.

Prus in generale sa presidente de Sdr at postu a notu comente custu sistema detentivu non tenet sensu, pro ite non donat a is detenudos s’isperàntzia de si pòdere riscatare e “in prus umìliat su ruolu de chie traballat in intro de un’Istitutu penitentziàriu. Tocat a garantire prus personale, no agentes ebbia ma educadores puru. Tocat a promòvere prus ocasiones de traballu e intervènnere cun programmas e cunditziones de cunvivèntzia chi agiudent is persones a afrontare unu benidore acanta siant protagonistas de sa vida issoro”.

#istorias #sardigna

Is Banda Beni non sunt istados unu grupu musicale

Is Banda Beni non sunt istados unu grupu musicale ebbia, ma is imbentores de su Rock-Cabaret. In cada serada ogna cantzones beniat pretzèdida dae trallalleros e iscenas ispassiosas acanta partetzipaiat fintzas su pùblicu. Est istadu pròpiu custu modu de fàghere brulleri a fàghere sa fortuna issoro.

Sìghi·nos in Instagram

Istòrias est una revìsta de informatzione online iscrita in limba sarda a règula cun s’istandard de sa Regione Sardigna. Est unu produtu de s’Asòtziu Culturale Arvéschida.

| Gerèntzia | Pro ite custa revista | Riservadesa | Archiviu |

© 2021 | Registratzione in su Tribunale de Casteddu n° 5 de su 14 de su mese de Argiolas 2018