Domìnigu coladu s’amministratzione comunale de Àrthana at retzidu sos rapresentantes istitutzionales de Gadoni pro un’addòbiu chi at betadu sas bases pro progetos benidores cumpartzidos, in su sinnu de s’istòria, de sa cultura e de su patrimòniu mineràriu chi acapaiat custas duas comunidades.
Su sìndigu Angelo Stochino, paris cun àteros amministradores, ant acasagiadu in sa domo comunale de Àrthana una delegatzione de Gadoni ghiada dae su sìndigu Peddio. Presentes fintzas sos pàrracos don Michele Congiu e don Fabio Marras, testimòngios de s’importu de sas raighinas ispirituales e de sa memòria colletiva de sas duas biddas.
In su cunfrontu, s’est allegadu de temàticas de interessu comunu, comente sa valorizatzione de sas traditziones locales, sa promotzione de su turismu ambientale e culturale e, mescamente, s’iscoperta de su patrimòniu mineràriu, unu tempus a fundamentu de s’economia de sos duos comunos.
Ma Àrthana e Gadoni, non sunt acomunadas dae s’istòria minerària ebbia, ma fintzas dae contos antigos chi ispiegat s’orìgine de su comunu barbaritzinu. Si contat difatis ca unu pastore arthanesu chi si mutiat Cadoni, in sa prima metade de su sèculu XV, nche fiat agabbadu cun su bestiàmene in sartu de Gadoni e aiat chircadu aprigu in unu logu chi si narat Mammatulu, a metade de caminu intre Genna ‘e Entu e Artzanadolu, cara a su Gennargentu. Segundu un’àteru contu “Gadoni” benit dae su faeddu “Gaudiu onu“, est a nàrrere “goso de bona fortuna”, chi su pastore repitiat a sos de bidda sua cando li preguntaiant de novas.
A pustis de s’addòbiu istitutzionale, sa delegatzione at bisitadu sa Crèsia Parrochiale de Àrthana, acanta at pòdidu ammirare sa Rughe de Ruinas, ogetu sagradu custu puru acapiadu a unu contu antigu. Sa die est sighida cun una tapa in sa Mina de Cucurone, a pagu tretu de sa bidda.
S’istòria minerària de Àrthana est antiga meda, cun testimonias documentadas giai dae su 1615, comente resurtat in su tratadu famadu de s’ingenneri Quintino Sella. Posca, in su 1764, su Conte Castillo aiat otentu sa cuntzessione pro isfrutare atras gavas, comente , sena però otènnere sa resessida isperada.
In s’Otighentos, sa faina minerària fiat andada a in antis: in Eredili si chircaiat su ràmene, in Funtana de Elini su ferru, mentras Monte Oro e Perdas de Fogu fiant nòdidos pro sa prata. Àteras minieras importantes de su sartu de Àrthana sunt sa de Genna ‘e Contu (prumu e zingu), ativa dae su 1881, sa de Bruncu Cardosu- Monte Idolo (magnetite e ematite), operativa intre su 1938 e su 1940, sa de Sa ‘e Ferrera, famada pro more de un’intzidente in sos annos ’60, cando unu pastore nche fiat rutu a intro.
Custos giassos, oe abbandonados, diant pòdere devènnere una risursa istratègica pro su turismu culturale e ambientale, avalorende sa memòria istòrica de su territòriu.
Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018. Atividade realizada cun su contributu de sa Regione Sardigna – IMPRENTAS 2024-2025 LR 22/2018
