Su chi b’at àpidu su 25 de abrile in Itàlia l’ischimus. E non b’at mèdiu de nche pòdere iscantzellare cussas pàginas dae s’istòria. Ma s’ammentu de su sacrifìtziu de sos partigianos chi gherreint contra a sa barbaridade niedda cheret chi lu prendamus, pro cumprèndere su chi no amus otènnidu e fintzas su proite de una dereta estrema chi podet crèschere galu oe, a unos cantos cuntzetos de Piero Calamandrei. Chi no est de badas chi faeddeit de «rivolutzione mancada» e, a su matessi tempus, de «rivolutzione promìtida» gràtzias a carchi artìculu prus chi non progressista de sa Costitutzione. A belle 80 annos dae cussa liberatzione l’amus bidu chi no est bastante a àere unos cantos deretos iscritos. Traballu, istrutzione, salude: nudda b’at de acumpridu. E fintzas sas conchistas de sos annos ‘70 dae parte de sas fèminas sunt in perìgulu: sas crònacas de Itàlia nos narant chi non bi cheret meda – si bi lu permitimus – a b’aeremus polìticas de màdrighe ungheresa o polaca in contu de autodeterminatzione proibida.
Ma in contu de 25 de abrile b’at un’àtera istòria chi prus pagu connoschimus e chi pertocat sa matessi die. Chimbanta annos a oe, in Portugallu, b’amus àpidu s’acabbu de sa ditadura fascista nàschida cun Salazar e sighida cun Caetano. Sa rivolutzione de sos gravellos la ghieit sa banda progressista de sas fortzas armadas e, finamentas in cue, sa punna fiat sa matessi de su bonu de sos partigianos cun su mucadore ruju. Sa Costitutzione de su 1976 faeddeit de «transitzione» conca a su «sotzialismu», a una «sotziedade lìbera, giusta e aguale». Totu custu finas a sas riformas de s’82 e de s’89, chi mudeint s’orientamentu conca a su liberismu. Su 25 de abrile, duncas, nos narat chi cale si siat deretu no est una cuntzessione ma una conchista inghiriada, die cun die, dae milli perìgulos. Custu est s’inditu, pro chi sa die de sa Liberatzione non siat una ricurrèntzia bòida.
Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018. Atividade realizada cun su contributu de sa Regione Sardigna – IMPRENTAS 2023-2024 LR 22/2018
