Sighi∙nos

Salude, ite ses chirchende?

Itàlia

Mediterràneu 5 grados prus caente, zeru tèrmicu colados sos 5mìgia metros e 5% de Pib pro sa gherra

Amus bisòngiu duncas de giustìtzia sotziale, de giustìtzia ambientale e de paghes giustas pro su presente e pro su benidore

Foto Pexels (Kellie Churchman)

Ocannu s’istiu-istiu l’est faghende dae maju, cun su mese de làmpadas chi at mustradu temperaduras prus chi no artas. E fintzas in su passàgiu dae custu a su de trìulas sa mùsica paret sa matessi, a su chi si podet lèghere dae bolletinu nou de allerta imprentadu dae sa Protetzione tzivile regionale: mìnimas dae sos 20 grados in susu e màssimas finas a 41. Ma b’at una undada caente chi est interessende su mare nostrum e chi non nos est batende novas bonas. Una immàgine, in particulare, est faghende su giru de sa rete. Custa.

Movende dae sos datos de su sistema Copernicus Marine Service podimus bìdere sas anomalias de sa temperadura superfitziale de su mare registradas su 22 de làmpadas coladu. In sas partes de ruju sas prus iscurigosas s’indicatzione est chi b’at 5 grados in prus de sa mèdia de s’istajone. Sa cosa, in prus de èssere male posta, interessat mescamente a nois de su chirru otzidentale intre su mare Baleàricu e su Tirrènicu.

Sas allegas in sa matessi rete in ue est girende s’immàgine sunt unu manifestu de su tempus (non su meteorològicu) chi semus bivende: bundat su risu in sas bucas de is chi oe faeddant de terrorismu climàticu e chi unu cras – cun sos disacatos chi amus giai connotu – los amus a bìdere a pòddighe puntadu chistionende de iscias chìmicas.

E puru dae Copernicus narant làdinu chi «su monitoràgiu de sas anomalias Sst (in inglesu Sea surface temperature Anomalies) est essentziale pro cumprèndere mègius sos impatos de sos cambiamentos climàticos, pro antitzipare sos eventos meteorològicos estremos e pro gestire sos arriscos pro sa biodiversidade marina e sas comunidades de sas costeras».

Non b’at meda de si nde rìere si pisches e fàuna marina tropicale si presentat in sas abbas nostras a dannu de sas ispètzies autòctonas. E b’at de si disisperare si totu custu calore torrat a atmosfera atopende·si cun s’àera frita e cajonende temporadas violentas.

S’àtera immàgine non nos diat dèvere interessare sende chi sos 1.800 metros e barda de Perdas Crapìas (sa chi in italianu li narant Punta La Marmora) no intrant ne in su contu ne in su contègiu fatu in custas dies. Ma non nos diat dèvere lassare sulenos nemmancu custa.

Advertisement. Scroll to continue reading.

Ca nos est narende chi su zeru tèrmicu nch’est mada prus in artu de sas alpes: 5mìgia e 400 metros, 600 subra de su Monte Bianco. Custa cuota, in ue sa temperadura de s’àera in s’atmosfera lìbera colat dae sos valores positivos a sos negativos, in istiu fiat intre sos 3200 e sos 3500 metros. Colada custa artària nie manantiale e nieras. Fiat, ca in sos ùrtimos 5 istios su livellu nch’est lòmpidu a 4mìgia. Sunt singiales, custos, chi nos ammustrant su perìgulu chi semus currende.

In su mentres b’at de nàrrere chi a s’agenda ambientale, is guvernantes, non b’ant mai crèidu. Cun s’ambiente e su clima sa cosa non b’intrat deretu, ma sas cunsighèntzias de su chi ant disinnadu in S’Aia b’intrat e comente: su 5% de su Produtu internu brutu pro sos gastos militares est unu corfu a sa transitzione e a sa decarbonizatzione (sena pro como pigare in cunsideru sa sanidade, sas pensiones e s’istrutzione).

Custas tres novas cherent lèghidas ligadas s’una cun s’àtera pro cumprèndere sa netzessidade de unu cambiamentu radicale de sa sotziedade e de sos modellos de produtzione chi punnat a sa distrutzione de sas resursas e no a su benèssere de su bonu de sa populatzione. Amus bisòngiu duncas de giustìtzia sotziale, de giustìtzia ambientale e de paghes giustas pro su presente e pro su benidore.

Iscrie·ti a CHIDA sa lìtera de novas de Istòrias

Tenìmus sos datos tuos privados e ddos impreamos isceti pro su servìtziu de sa lìtera de novas. Castia in sa pàgina ‘riservadesa’ pro nde ischìre de prus.

Advertisement. Scroll to continue reading.

De lèghere

Atualidade

S'espositzione in Palatzu de Tzitade finas a su 26 de santugaine

Atualidade

In sas chircas de concruos de sos annos 70 e de comintzu de sos annos 80 nd'agateint àteras chimbe

Cultura

Torra Tittìa, torra s’Oca. Su fantinu sardu-tedescu Giovanni Atzeni cunfirmat chi como su re de sa pratza est isse. Eris at bìnchidu sa ‘carriera’...

Atualidade

Sa noa est de custas dies coladas: Christie’s at postu a s’asta tres brunzetos nuraghesos, unu artzeri, unu gherradore e unu satzerdote, cun unu...